Một phiên bản Windows mới toanh sắp sửa xuất hiện, hứa hẹn thay đổi cách chúng ta tương tác với máy tính, và có thể thay đổi cả những suy nghĩ của chúng ta về khái niệm một chiếc máy tính thực sự là gì.
Dưới đây là mọi thứ bạn cần biết về Windows 10X, và những thiết bị tương thích với nó dự kiến ra mắt trong năm 2021.
Trước hết, chúng ta hãy nói về bản thân Windows 10X. Nó thực sự là gì?
Windows 10X không phải là một bản nâng cấp từ Windows 10, mà là một biến thể được thiết kế đặc biệt cho các thiết bị màn hình kép và các thiết bị mỏng nhẹ, giá rẻ. Ban đầu, Microsoft có kế hoạch tung Windows 10X ra cùng với chiếc Surface Neo (nay đã bị hoãn vô thời hạn), nhưng có vẻ như hiện nay, hãng đã chuyển hướng Windows 10X sang các thiết bị truyền thống, bình dân hơn, rồi sau này mới hỗ trợ màn hình kép.
Và điều đó cũng không đáng ngạc nhiên. Hỗ trợ hai màn hình liên kết lại với nhau thay vì chỉ một màn hình hiển nhiên phức tạp hơn nhiều so với bạn nghĩ. Người dùng có thể muốn hai chương trình chạy cạnh nhau, hay một chương trình nằm ở màn hình phía trên còn bàn phím nằm ở màn hình phía dưới, hay xem một bộ phim chỉ trên một màn hình trong khi đang sử dụng thiết bị ở chế độ "lều" (tent mode).
Tuy nhiên, hệ điều hành mới này vẫn chạy tốt trên các thiết bị một màn hình, và mang đến cho người dùng những lợi ích vốn chỉ dành cho hai màn hình. Như đã nói ở trên, Windows 10X nhiều khả năng sẽ xuất hiện trên các laptop truyền thống trước, sau đó mới dần đặt chân lên các thiết bị màn hình kép nhiều tham vọng hơn.
Windows 10X không dừng lại ở một lớp giao diện phủ lên phần mềm hiện tại của Microsoft. Nó được xây dựng dựa trên nền tảng một dự án mới gọi là Windows Core OS, vốn là một phiên bản cơ bản, giản lược của Windows (cái tên "Core" - nghĩ là "cốt lõi" - bắt nguồn từ đó) có thể dễ dàng được triển khai lên nhiều loại thiết bị và nhiều form factor khác nhau.
Windows Core OS biến Windows thành một hệ điều hành dạng mô-đun và linh hoạt hơn. Để đạt được mục tiêu đó, nó đã loại bỏ một số tính năng cũ kỹ đã tồn tại từ hàng thập kỷ qua trong các bản Windows tiêu chuẩn. Sẽ đến lúc Windows Core OS trở thành xương sống cho Windows trên mọi thiết bị, nhưng sẽ mất đôi chút thời gian trước khi điều đó thành hiện thực. Còn ở thời điểm hiện tại, nó đang chạy bên dưới Windows 10X, trên các máy console Xbox Series X và Series S, và kính VR HoloLens 2.
Sử dụng Windows Core OS làm nền tảng đồng nghĩa Windows 10X sẽ không chạy được các ứng dụng desktop Win32 truyền thống khi chính thức xuất hiện trong năm 2021. Có nghĩa là các chương trình như Photoshop và Chrome sẽ không có sẵn để người dùng tải về trong thời gian đầu - thay vào đó, họ sẽ phải dựa vào những sản phẩm từ Microsoft như trình duyệt Edge, và các ứng dụng chạy từ web (PWA).
Dần dần, Windows 10X sẽ hỗ trợ Win32, nhưng các ứng dụng như vậy sẽ được chạy trong một không gian riêng nhằm đảm bảo các yêu cầu về bảo mật và hiệu năng. Khi những chương trình này bị đóng lại, chúng sẽ không thể can thiệp vào phần còn lại của hệ thống hoặc làm ảnh hưởng đến thời lượng pin - trên lý thuyết, với cách hoạt động như vậy, Windows 10X sẽ không gặp phải vấn đề chậm dần qua thời gian, và sẽ chạy nhanh hơn trên các phần cứng mạnh mẽ.
Các thành phần cổ điển như Control Panel và Device Manager, vốn còn "vương vấn" trên Windows 10, sẽ "bay màu" trên Windows 10X. Start menu sẽ thông thoáng hơn và đơn giản hơn, các biểu tượng trên taskbar sẽ nằm chính giữa thay vì dồn về bên trái, và Action Center được tái thiết kế.
Giống như phần lớn các thành phần của Windows 10X, File Explorer sẽ tập trung hơn vào các tính năng web, khi mà OneDrive sẽ được tích hợp chặt chẽ hơn nữa vào hệ thống so với trên Windows 10. Windows 10X có vẻ giống với Chrome OS xét trên một số mặt, và giống Android trên một số mặt khác, chạy chủ yếu từ web và được thiết kế để thích ứng với nhiều kích cỡ màn hình cũng như nhiều màn hình!
Các tính năng bảo mật người dùng cũng được cải thiện thông qua những thay đổi được thực hiện trong Windows 10X. Như đã đề cập ở trên, các ứng dụng Win32 cổ điển sẽ chạy trong những chiếc hộp ảo của chính chúng, nhưng các phần khác của hệ điều hành cũng vậy - virus và malware sẽ không thể truy cập vào các thiết lập hệ thống hay registry để phá hoại nữa.
Và chúng ta vẫn chưa nhắc đến những lợi ích của việc sử dụng một thiết bị màn hình kép di động, vốn tương tự như khi bạn gắn thêm một màn hình thứ hai vào laptop hay desktop vậy. Bạn sẽ có thêm không gian để làm mọi thứ, sẽ dễ dàng hơn khi sử dụng các ứng dụng chạy cạnh nhau, và việc di chuyển các tập tin hay các vật thể khác giữa các chương trình sẽ trở nên đơn giản hơn, chỉ xoay quanh hai thao tác kéo - thả mà thôi.
Microsoft đã hứa hẹn tung ra Windows 10X từ cuối năm 2019, và với những tin đồn về việc Surface Neo bị hoãn vô thời hạn, hệ điều hành mới này sẽ đến tay người tiêu dùng chậm hơn so với mong đợi ban đầu của Microsoft. Chúng ta sẽ thấy ít nhất một vài sản phẩm chạy Windows 10X trong năm 2021, tập trung trước hết trên thị trường giáo dục và doanh nghiệp, tiếp đó mới đến các thiết bị tiêu dùng.
Surface Neo xuất hiện năm 2019
Dù Surface Duo đã được bán ra, nhưng đây là một thiết bị Android thay vì Windows 10X. Surface Neo, vốn dự kiến chạy Windows 10X và ra mắt vào cuối 2020, đã bị tạm hoãn - Microsoft không nói nhiều về thiết bị này nữa, nhưng nhiều nguồn tin khẳng định nó sẽ không xuất hiện cho đến tận năm...2022.
Về phần Windows 10X, thông tin chính thức cũng khá ít ỏi. Các nguồn tin nội bộ cho biết nó đã gần sẵn sàng. Trong vài tháng tới, chúng ta có thể sẽ được "trên tay" phiên bản Windows mới - một phiên bản hệ điều hành thực sự hiện đại đến từ Microsoft trong suốt một thời gian dài!


Minh.T.T (Tham khảo Gizmodo)