Khoẻ mạnh không đơn thuần là tứ chi phát triển, không bệnh tật, mà ngoài khoẻ mạnh về thể xác còn phải có tinh thần và khả năng thích ứng xã hội tốt. Đông y cho rằng, người khỏe mạnh cần phù hợp 10 tiêu chuẩn sau.

Khác với những chuẩn đoán sức khỏe dựa trên các chỉ tiêu về lượng thông qua kết quả xét nghiệm trong Tây y, Đông y lại có cách chẩn đoán riêng. Đông Tây y kết hợp mới có thể có được những đánh giá toàn diện.

Đông y cho rằng, người khỏe mạnh cần phù hợp 10 tiêu chuẩn sau:

1. Đôi mắt có "thần"

Tinh khí của lục phủ ngũ tạng được thể hiện qua đôi mắt

Ánh mắt sáng, long lanh và không đờ đẫn, thất thần thể hiện một tinh thần thoải mái, hào hứng, là dấu hiệu cho thấy chức năng của phủ tạng tương đối tốt. Cuốn sách "Hoàng đế nội kinh" nói rằng: "Tinh khí của lục phủ ngũ tạng được thể hiện qua đôi mắt". Điều này có nghĩa: đôi mắt là nơi hội tụ tinh khí của phủ tạng. Người xưa chia các bộ phận khác nhau của đôi mắt gắn với ngũ tạng, cả hốc mắt thể hiện tinh khí, trong đó thận thể hiện qua đồng tử, gan thể hiện qua lòng đen của mắt, tim thể hiện qua những đường máu trong mắt, phổi thể hiện qua lòng trắng của mắt, lá lách thể hiện qua mí mắt. Từ đó, chúng ta có thể thấy tình trạng của đôi mắt có mối liên hệ mật thiết đến tinh khí của lục phủ ngũ tạng là như vậy.

2. Sắc mặt hồng hào

12 đường kinh lạc, 365 huyệt, khí huyết đều tập trung trên mặt

Khuôn mặt trắng hồng, mịn màng cho thấy huyết áp ổn định. Người xưa nói: 12 đường kinh lạc, 365 huyệt, khí huyết đều tập trung trên mặt. Vì vậy, sắc mặt được xem là "dụng cụ" hữu hiệu để đo huyết áp cao hay thấp. Theo đó, chức năng của phủ tạng tốt, lượng máu đủ thì sắc mặt hồng hào, còn khi thiếu máu sắc mặt xanh xao dường như không có chút sức sống.

3.Giọng nói to rõ

Phổi là cơ quan hô hấp chính của cơ thể, khi phổi đủ khí huyết thì âm thanh thường vang dội, tiếng nói rổn rảng; còn khi phổi thiếu khí huyết thì âm thanh lại trầm và yếu. Độ cao thấp của âm thanh được quyết định tùy theo lượng khí huyết đủ hay thiếu để phổi thực hiện quá trình hô hấp.

4. Hít thở đều

Tim, gan, phổi, thận của con người cùng với việc hít thở có mối quan hệ mật thiết với nhau

Thực tế, tim, gan, phổi, thận của con người cùng với việc hít thở có mối quan hệ mật thiết với nhau. Khi chúng ta hít thở không đều, nhanh hoặc chậm, thì điều đó có nghĩa là chức năng phủ tạng của bạn đang có dấu hiệu xấu.

5. Răng chắc

Răng được nuôi dưỡng là nhờ tinh khí của thận

Vòm miệng sạch sẽ không có mùi, răng không bị sâu và không bị các bệnh về răng miệng chính là tiêu chuẩn cho thấy bạn đang sở hữu một hàm răng chắc khỏe.
Đông y cho rằng thận chủ cốt, răng chính là linh hồn hiện hữu của xương, răng cũng là một bộ phận của xương và kết nối với xương. Răng nhận dinh dưỡng và tinh khí từ thận để duy trì và phát triển. Khi thận tinh sung mãn thì răng sẽ chắc khỏe, đầy đủ. Khi tinh thận không đủ, răng sẽ lỏng lẻo, thậm chí gãy rụng.
Muốn răng chắc khỏe lâu dài, ngoài việc chú ý vệ sinh răng miệng tốt, bạn cần chăm sóc thận, chăm sóc xương, bổ sung canxi và các thực phẩm tốt cho thận, bổ dương. Khi muốn biết thận và xương khỏe hay yếu thì chỉ cần nhìn răng là biết.

6. Tóc mượt mà

Tóc không chỉ được nuôi dưỡng nhờ vào tinh khí của thận, mà còn dựa vào máu

Đông y quan niệm, thận khỏe thì thể hiện ra tóc. Tóc là cội nguồn của huyết. Tóc suôn mượt óng ả hay khô ráp gãy rụng không chỉ phụ thuộc vào sự nuôi dưỡng của tinh khí trong thận, mà còn dựa vào sự nuôi dưỡng của huyết dịch.
Vì thế, người có sức khỏe tốt, tóc sẽ suôn mượt, dày bóng. Còn người có sức khỏe kém, máu xấu, thận yếu thì tóc sẽ dễ bị bạc sớm, xơ yếu và gãy rụng.
Cách tốt nhất là bạn nên chăm sóc thận hàng ngày, ăn thức ăn bổ thận, bổ sung đủ canxi, những thực phẩm bổ máu.

7. Lưng, chân linh hoạt

Lưng là phủ của thận, khi thận yếu thì lưng sẽ đau. Đầu gối là phủ của gân mà gan lại thuộc gân nên khi gan bị thiếu máu, gân và mạch sẽ không được nuôi dưỡng đầy đủ, dẫn đến tứ chi gặp trở ngại, không hoạt động tốt.
Một người có lưng eo và tứ chi linh hoạt, với những vận động uyển chuyển, tức là tinh lực thận sung mãn, khí huyết trong gan tràn đầy.

Khuyến cáo mọi người nên duy trì vận động thường xuyên trên 3 lần mỗi tuần, mỗi lần nửa tiếng giúp cho cơ bắp, xương cốt và tứ chi linh hoạt hơn.

8. Vóc dáng vừa phải, cân đối

Luôn duy trì vóc dáng vừa phải, không béo không gầy

Luôn duy trì vóc dáng vừa phải, không béo không gầy. Tiêu chuẩn cân nặng (kg) = chiều cao (cm) -100 (nam)/-105 (nữ).
Ví dụ, phụ nữ cao 1m60 thì trọng lượng tiêu chuẩn sẽ bằng 160 (cm) – 105 = 55kg.
Nam giới cao 1m70 thì trọng lượng tiêu chuẩn bằng 170 (cm) – 100 = 70kg.
Đây là trọng lượng chuẩn và không nên để chỉ số cân nặng cao/thấp quá xa con số này. Tuổi cao hơn thì cân nặng tăng dần lên nhưng không được quá chênh lệch.

Đông y quan niệm, người béo thì khí sẽ hư yếu, hay bị các bệnh dư ẩm (tích nước) gây ra các bệnh liên quan đến đờm, viêm, mỡ, ung bướu. Người gầy thì mắc bệnh âm hư, nóng trong người, dễ bốc hỏa, mụn nhọt, lở loét, các bệnh do nhiệt cao gây ra.
Người quá gầy hay quá béo đều được xem là một loại bệnh, họ nhạy cảm với sự tấn công của bệnh tật, rất dễ mắc các bệnh như tiểu đường, ho đờm, viêm họng, đột quỵ…

9. Nghĩ nhanh, nhớ tốt


Não là phủ của thần khí con người, não cũng chính là cơ quan đại diện cho tủy, trong khi thận lại dựa vào xương mà sinh ra tủy.
Tất cả những gì liên quan đến não đều có thể ảnh hưởng đến tinh và tủy, thần thái và tâm trí. Trí nhớ của con người tốt hay kém đều phụ thuộc và khả năng làm việc của não. Khi tinh khí trong thận đầy đủ, sẽ nuôi dưỡng và sinh tủy dồi dào, từ đó giúp trí nhớ hoạt động mạnh mẽ, khả năng hiểu biết tăng cao.
Nếu tủy kém, não sẽ kém theo, trí nhớ suy giảm mạnh, mau quên, đãng trí thường xuyên. Cách tốt nhất là bạn nên khẩn trương chăm sóc trí não từ gốc rễ, tức là chăm sóc thận và xương.

10. Cảm xúc ổn định


Con người có 7 trạng thái cảm xúc thay đổi thường xuyên như vui vẻ, buồn bã, giận dữ, lo lắng, suy tư, sợ hãi, ngạc nhiên. Đây cũng là dấu hiệu phản ánh trạng thái tinh thần của cơ thể đang tốt hay xấu, cao hay thấp.
7 trạng thái này đại diện cho từng biểu hiện của tâm trạng và ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của các cơ quan nội tạng.
Nếu quá tức giận sẽ gây hại gan, quá vui sẽ hại tim, quá buồn sẽ tổn thương lá lách, quá đau khổ sẽ tổn thương phổi, quá sợ hãi sẽ ảnh hưởng đến thận.
Vì vậy, mỗi ngày phát sinh bất cứ trạng thái tâm lý nào, cũng sẽ ảnh hưởng mạnh mẽ đến chức năng của nội tạng. Hãy chăm sóc tâm trạng của mình thật tốt, hài hòa, ổn định, điều tiết kịp thời thì mới mong có sức khỏe tốt.
Nếu bạn rơi vào trạng thái bi quan buồn chán hay đau khổ, tinh thần đi xuống, hãy giải tỏa càng sớm càng tốt. Thời gian tối đa để giận không nên quá 3 phút, không nên buồn đau quá 3 ngày. Có nhiều cách để điều khiển tâm trạng của bạn, đầu tiên là giữ thái độ sống lạc quan tích cực, sau đó là vẩn có rất nhiều phương pháp đơn giản khác.

* Theo Health