Lối vào cơ quan trợ cấp “Housing Authority” văn phòng Garden Grove, 12966 Euclid, Ste 150, CA 92840. (Hình: Linh Nguyễn/Người Việt)

Linh Nguyễn/Người Việt

GARDEN GROVE, California (NV) – “Housing” hay trợ cấp gia cư là đề tài thường được đề cập đến trong đời sống của những người Việt có lợi tức thấp ở Little Saigon. Tuy nhiên, trên thực tế đây là một vấn đề xã hội liên quan đến nhiều yếu tố phức tạp. Trong đó, điều mà người ta quan tâm thường là trách nhiệm của người thuê nhà, các biện pháp chế tài của cơ quan “housing” phụ trách trợ cấp gia cư, đặc biệt là mức độ phạt tiền, thậm chí là tù tội đối với người vi phạm khế ước là như thế nào.
Cơ quan trợ cấp gia cư
“Có những điều mà người mướn nhà phải báo cáo cho chúng tôi, nhưng họ lại nghĩ chưa cần; hoặc vì không biết, hay cố tình. Tùy trường hợp mà người mướn có thể bị từ tội nhẹ đến cúp trợ cấp gia cư, bị phạt tiền và bị truy tố, hay ở tù,” ông Danny Lê Huỳnh, quản lý chương trình “housing” của thành phố Garden Grove, với 25 năm kinh nghiệm, nói với nhật báo Người Việt.

Ông Danny Lê Huỳnh, quản lý chương trình trợ cấp gia cư Garden Grove. (Hình: Linh Nguyễn/Người Việt) Ông đưa ra một thí dụ, theo đó, một người đang ở nhà “housing,” trước đó không đi làm, nhưng mới đi làm được sáu tháng, nhưng không báo.
“Với người này, nếu thực sự không biết là phải báo cáo, hay hiểu lầm không báo cáo, có thể chỉ bị trả lại số tiền sai biệt (repayment). Thí dụ tiền nhà trước khi đi làm phải trả là $1,000. Nếu sau sáu tháng, cộng thêm tiền thu nhập, lẽ ra phải trả $1,200. Như thế, mỗi tháng đã trả thiếu $200. Người này có thể trả góp,” ông Danny giải thích.
Nếu cố ý giấu, ông Danny cho biết, ngoài tiền trả lại, người vi phạm còn có thể bị đóng hồ sơ (lấy lại voucher).
“Nếu trường hợp thiệt hại tối thiểu là $10,000, nội vụ có thể bị văn phòng biện lý truy tố ra tòa, và có thể bị phạt tù đến năm năm,” ông nói thêm.
Ông đưa ra một thí dụ khác, nếu có những thay đổi hợp lý và thông báo cho “housing” thì lại không sao, như trường hợp gia đình, người vợ mới sanh con; hay con cái đã lớn, lập gia đình thì cơ quan trợ cấp gia cư sẽ tính lại số tiền phải trả. Thế thôi.
Một số câu hỏi được ông Danny giải đáp, như cơ quan “housing” tính tiền cho thuê nhà dựa theo công thức nào? Tiền sai biệt mà người thuê nhà trả cho chủ nhà có bị coi là gian lận không?
“Người thuê phải trả 30% của tiền thu nhập, sau đó cơ quan ‘housing’ của thành phố trả tiền thẳng cho chủ nhà phần còn thiếu. Thí dụ gia đình có thu nhập $1,000/tháng. Nếu tiền mướn nhà là $1,500, họ sẽ phải trả $300 (30%). ‘Housing’ sẽ trả $1,200 sai biệt,” ông Danny giải thích.
Ông nói thêm: “Về tiền sai biệt đưa riêng cho chủ nhà, nếu có, nếu ghi trong hợp đồng và chúng tôi biết thì không sao. Nhưng mà cố tình giấu mới là vấn đề. Đôi khi vì bất hòa, một trong hai phía lại báo cho chúng tôi biết, khi ấy thì lại là vi phạm!”
Về câu hỏi tại sao thành phố không trả đúng số tiền ghi trên giấy chứng nhận trợ cấp (voucher), ông cho biết: “Đây là sự hiểu lầm, vì tiêu chuẩn trả tiền khác nhau tùy thành phố, ‘housing’ không bắt buộc phải trả. Giá mướn thị trường khác nhau tùy thành phố, tùy căn nhà, tùy địa điểm.”
Ông cũng cho biết giá thị trường cho thuê lên hàng năm, nhưng ngân khoản của liên bang cấp cho thành phố không tăng đồng bộ.
“Hơn nữa chúng tôi còn phải dành tiền cho những giấy trợ cấp chưa được cứu xét. Hiện nay Garden Grove có 2,337 ‘voucher’ nhưng tiền của liên bang chỉ đủ chi cho 2,200 giấy trợ cấp mà thôi. Chỉ trong tháng Mười, 2010, chúng tôi nhận 17 ngàn đơn xin ‘housing’. Tới nay, tức tám năm sau, vẫn cò 15 ngàn đơn trong danh sách chờ đợi,” ông nói.
Ông khẳng định: “Hiện nay danh sách chờ đợi ở Garden Grove đã đóng từ năm 2010, không nhận thêm đơn. Có người đã chờ 20 năm. Nếu ai thực sự không cần, nên nhường cho người khác.”
Trách nhiệm của chủ cho mướn nhà
Về phía người có nhà cho mướn theo chương trình “housing” cũng có những trách nhiệm phải thực hiện trước khi được cơ quan trợ cấp gia cư chấp thuận.
Bà Nguyễn Thị Thu, 60 tuổi, cư dân Garden Grove cho biết những gì bà trải qua trước khi cho mướn nhà theo chương trình này.
“Tôi đăng báo nhận ‘housing’. Trời ơi, chỉ trong ba ngày mà cả trăm người gọi. Sau đó, tôi lên cơ quan ‘Housing Authority’ số 12966 Euclid, Ste 150, CA 92840 để nộp đơn nhận cho mướn nhà,” bà nói.
Cơ quan này chỉ dẫn cho tôi phải sửa nhà ra sao. Họ chú ý và bắt chụp hình máy sưởi và đòi giấy phép.
“Tôi phải đóng $150 lệ phí để họ tới xem xét máy sưởi. Đợi một tuần tôi mới được giấy phép này. Họ kiểm tra cửa garage có mở lên được không? Máy giặt, máy sấy, máy báo động khói, lò trong bếp (tôi thay mới) có hoạt động không? Máy hút khói, máy xay rác, nước nóng có chạy không?” bà Thu kể.
“Các phòng ngủ không được dùng loại khóa mà bên ngoài không mở được, sân cỏ phải cắt sạch sẽ, thùng rác phải đổ sạch, quạt trần an toàn, bình nước nóng phải có hai đai sắt phòng động đất, ổ điện gần nước phải là loại không thấm nước. Có người đi thuê nhà cũng chỉ bảo cho tôi, sau tôi nhận người này,” bà nói thêm.
Bà Thu cho biết từ khi sửa nhà cho đến khi hoàn tất ba lần kiểm tra của cơ quan trợ cấp gia cư, bà mới gặp người muốn mướn nhà và thương lượng giá cả với cơ quan “housing.”
“Tôi đòi $1,800/tháng nhưng ‘housing’ chỉ đồng ý trả $1,700 cho căn nhà ba phòng ngủ, một phòng tắm của tôi. Dù phải sửa tốn tiền lúc đầu nhưng chỉ phải sửa nhà một lần. Nhà cho ‘housing’ mướn họ giữ kỹ, không phá nhà. Tôi từng cho mướn, xui xẻo gặp hai trường hợp, người mướn phá tan tành. Tôi tởn tới già!” bà kể.
Bà chia sẻ thêm kinh nghiệm cho mướn nhà: “Ai có nhà cho thuê nên chọn người có ‘housing.’ Xét ra, ‘housing’ làm đúng. Họ bảo vệ người chủ nhà và cả người mướn nhà.”
Kinh nghiệm của người thuê nhà ‘housing’
Anh Thiệu Nguyễn, 21 tuổi, cư dân Garden Grove chia sẻ tâm sự của người mướn nhà theo tiêu chuẩn “housing.”
“Gia đình em có bốn người. Em giúp ba em tìm nhà nhận ‘housing,’ vì tiền thuê nhà bây giờ giá thị trường cao mà thu nhập gia đình em lại thấp. Nếu đi mướn bình thường thì trả không nổi,” anh nói.
Anh kể trường hợp anh giúp cha già năm nay 65 tuổi, có trở ngại tiếng Anh.
“Mỗi tối em đọc báo Người Việt, phần nhà cho mướn nhận ‘housing’. Sau một tuần thì em tìm ra nhà. Đây là năm thứ hai em mướn nhà loại này. Mướn nhà ‘housing’ được nhà trong tình trạng tốt và giá cả phải trả thì dễ thở hơn là đi mướn giá bên ngoài,” người bạn trẻ nói thêm.
Anh cho biết dù phải chịu cập nhật giấy tờ với ‘housing’ mỗi năm một lần cũng nhức đầu, nhưng so ra vẫn tốt hơn.
“Nếu mướn nhà thường một phòng cũng có cái sướng là không bị bó buộc giới hạn nghiêm khắc về số người ở như mướn nhà ‘housing’. Bù lại, rất khó kiếm nhà chương trình này. Sợ nhất là bị cúp trợ cấp ‘housing’,” anh nói.
Mọi thắc mắc về “housing” có thể gọi số (714) 741-5150, nhớ cho biết số ID khi gọi.
Tuy nhiên, nên nhớ là danh sách chờ xin “housing” đã đóng từ năm 2010. Thành phố Garden Grove hiện không nhận đơn xin trợ cấp “housing.” (Linh Nguyễn)

Liên lạc tác giả: linhnguyen@nguoi-viet.com