Trang 1/5 12345 cuốicuối
kết quả từ 1 tới 10 trên 44

Ðề tài: Kỹ Thuật Nhiếp Ảnh Căn Bản - Cân Bằng Giữa Khẩu Độ, Tốc Độ và ISO

  1. #1
    Thành Viên Chính Thức vxlogic's Avatar
    Tham gia ngày
    Jan 3rd 2012
    Bài gởi
    264
    Post Thanks / Like
    Rep Power
    62

    Default Kỹ Thuật Nhiếp Ảnh Căn Bản - Cân Bằng Giữa Khẩu Độ, Tốc Độ và ISO

    Những điều tiểu đệ trình bày hôm nay đối với nhiều ACE là “kiến thức cũ”, nhưng là những thứ căn bản và vô cùng quan trọng. Nếu bài viết có gì sai sót thì ACE bổ sung thêm vô cho hòan chỉnh giùm nhe.

    Thời nay bà con mình ai cũng có máy chụp hình, và nhất là đám đàn ông con trai nhiều người sắm luôn máy “kỹ thuật số phản xạ ống kính đơn” (Digital Single Lens Reflex) hay còn gọi tắt là DSLR. Về căn bản thì cách chụp hình bằng máy DSLR không khác gì với chụp bằng máy phim (SLR) hồi xưa nên hầu như tất cả những công thức, luật lệ áp dụng cho máy phim SLR đều có thể dụng với DSLR.

    Muốn có tấm hình “coi được”, ta phải kiểm soát được ánh sáng đi vào máy bằng cách cân bằng giữa ba yếu tố: khẩu độ (aperture), tốc độ chụp hình (speed) và độ nhạy của phim/sensor (ISO). Đây là điều căn bản nhất của kỹ thuật nhiếp ảnh. Để lượng ánh sáng đi vào máy (và ghi lại trên phim/sensor) quá nhiều sẽ làm hình bị “cháy” (overexposure), nhưng ngược lại ánh sáng vô quá ít thì tấm hình sẽ bị tối (underexposure).


    Hidden Content
    Sơ đồ đường đi của ánh sáng vào máy chụp hình DSLR


    Khẩu độ: (aperture) độ mở của ống kính. Khẩu độ được tính theo f-stop theo từng bậc thông thường như sau:

    f/1.4, f/2, f/2.8, f/4, f/5.6, f/8, f/11, f/16, f/22, f/32

    Mỗi bậc như vậy được tính là một f-stop. Chỉ số f-stop càng nhỏ (ví dụ: f/1.4) thì khẩu độ càng lớn. Khi khẩu độ được “mở lớn” (wide open) thì tất nhiên lượng ánh sáng đi vô sẽ nhiều. Khẩu độ lớn còn cho ta được một hiệu ứng khác nữa là “độ sâu trường ảnh” (Depth of Field) còn gọi tắt là DOF sẽ “cạn” (shallow) hơn. Có nghĩa là chỉ 1 khỏang chiều sâu nhỏ được lấy nét (focus) rõ, còn lại các khỏang cách trước và sau đó (hậu cảnh) đều bị mờ đi.
    Với các ống kính có thể thay đổi tiêu cự (zoom lenses) thì khẩu độ lớn nhất là f/2.8. Còn đối với ống kính không thay đổi tiêu cự được (prime lenses) thì khẩu độ thường là f/1.2, f/1.4, f/1.8 và f/2.8. Những ống kính có thể mở được tiêu cự lớn còn được gọi là ống kính nhanh (fast lenses) vì lượng ánh sáng vô nhiều hơn nên thời gian chụp nhanh hơn so với ống kính “chậm” (f/5.6, f/8…)

    Một điều cần nói thêm là với ống kính nhanh, ví dụ như f/2.8, ta có thể set nó thành f/4, f/5.6 hoặc chậm hơn nữa khi cần. Nhưng ngược lại với ống kính f/4 hoặc f/5.6 thì đó là độ mở lớn nhất của nó rồi, không thể nào set được tới f/3.5 hay f/2.8.

    Tốc độ: (speed) là thời gian của cửa sập (shutter) mở lên (cho ánh sáng đi vào) rồi đóng lại, cũng có nghĩa là thời gian mình cho hình ảnh được ghi trên phim/sensor nên còn gọi là “thời gian phơi sáng”. Tốc độ càng cao (nhanh nhất của máy tiểu đệ là 1/8000 của một giây) thì thời gian càng ngắn, lượng ánh sáng đi vào càng ít, hình càng tối hơn. Chụp hình tốc độ cao thì mình cũng sẽ không thấy máy “rung”, hình rõ nét hơn. Muốn chụp hình (cầm máy trên tay) mà không thấy run thì ta có thể áp dụng công thức:

    Tốc độ = 1/tiêu cự

    Ví dụ: Tiêu cự 50mm, thì tốc độ chậm nhất là 1/50 giây (hand held).
    Công thức trên chỉ áp dụng được cho máy full frame như Canon 5D hoặc Nikon D800 (mình sẽ thảo luận về full frame vs. crop sensor trong bài viết sau này). Còn máy crop-sensor như Canon 7D, 60D, Rebels hoặc Nikon D7000, D90 thì mình phải tính thêm vô tỷ lệ crop của nó (của Canon là 1.6, Nikon là 1.5).

    Ví dụ: Tiêu cự 50mm, tốc độ chậm nhất hand held của Canon crop sensor là 1/50x1.6 = 1/80 giây

    Cách tính tốc độ ở trên chỉ là căn bản để tham khảo. Hình chụp rõ nét còn tùy theo nhiều yếu tố khác như người cầm máy vững hay không, hoặc ống kính có bộ phận “chống rung” hay không (Canon - IS, Nikon – VR)

    Tuy nhiên không phải lúc nào mình cũng muốn chụp “nhanh”. Khi chụp hình thác nước, pháo bông... ta cũng muốn chụp “chậm” để “ghi lại” được quá trình “chảy” của nước hoặc “nở ra” của pháo bông. Những lúc chụp chậm như vậy thì ta bắt buộc phải dùng chân chống (tripod) để máy không bị rung.

    ISO: Độ Nhạy Của Phim/Sensor

    Hồi xưa mình chụp phim thường là ISO 100, lâu lâu tiểu đệ xài phim Kodak Ektachrome 200 (ISO 200) là thấy ngon. Giờ thì máy DSLR của tiểu đệ thông thường set được tới ISO 25600 (chưa kể nó cho expand lên tới ISO 102400 – chưa chụp thử vì chắc là bị nhiễu lắm). ISO cao cỡ đó hồi xưa có tưởng tượng cũng không được. Phim 35mm thì ISO 1600 là cao lắm rồi, mắc tiền và phải bảo quản trong tủ lạnh đầy phiền phức.

    ISO càng cao thì phim/sensor càng nhạy, nhưng hình cũng bị nhiễu hơn (tùy sensor gì nữa). ISO cao thì thời phơi sáng của sensor càng ít hơn, thời gian chụp nhanh hơn. ISO thấp (100, 200) thì thời gian chụp phải lâu hơn, nhưng hình cũng sắc nét hơn so với ISO cao.


    Cân Bằng Giữa Khẩu Độ, Tốc Độ và ISO:

    Làm sao mình cân bằng được giữa ba yếu tố này để cho ra tấm hình không bị sáng quá hoặc tối quá? Đơn giản thôi – tất cả các máy DSLR trước khi ta bấm chụp đều báo cho ta biết hình có đủ sáng hay không. Khi bạn lấy nét (focus) và nhìn vô ống ngắm (viewfinder) hoặc màn hình LCD của máy sẽ thấy hình ảnh sau:
    Hidden Content Hidden Content Hidden Content

    Trong cái khoanh đỏ đó gọi là “thước đo ánh sáng” (light meter). Cái gạch ở bên dưới chỉ ở giữa, số 0 báo hiệu hình của mình đủ ánh sáng, nếu nó đi về bên phải (+) là hình sáng quá, và đi về bên trái (-) thì hình của mình, theo máy là không đủ ánh sáng. Máy không phải lúc nào cũng đúng, nhưng 90% là nó tính đúng hoặc gần đúng. Nếu mình nhìn vô mà thấy không đủ sáng thì cho khẩu độ mở lớn hơn một chút, hoặc cho thời gian chụp chậm lại, hoặc tăng ISO lên cao hơn. Nếu máy báo dư ánh sáng thì mình làm ngược lại.

    Hình chụp quá sáng sẽ làm tấm hình thấy sáng sủa, nhưng sẽ mất đi chi tiết ở những nơi “quá sáng”. Hình chụp tối hơn thường có được nhiều chi tiết hơn, nhưng nhìn một số cái thấy không rõ, cho mình cảm giác tối tăm. Đôi khi mình cũng muốn chỉnh cho hình tối hơn hay sáng hơn so với cái "thước ánh sáng" của máy để phù hợp với hòan cảnh. Nếu mà mình tham lam, muốn có được hết tất cả mọi chi tiết trong tấm hình thật rõ - cả tối lẫn sáng thì phải chụp nhiều tấm với setting từ tối đến sáng, và dùng HDR software để chồng các hình lên nhau. Phương pháp này mình cũng sẽ thảo luận sau nhe.


    Những thứ tiểu đệ trình bày ở trên là của kỹ thuật nhiếp ảnh để chụp cho ra một tấm hình. Nếu ACE set máy “tự động” thì mình không cần nghĩ tới những thứ này. Tuy nhiên không phải “lúc nào máy cũng đúng”. Mình hiểu được ba yếu tố khẩu độ, tốc độ và ISO để mình set máy theo ý của mình, sẽ cho mình những tấm hình “sáng tạo” hơn là hình được ghi lại do chỉ đưa máy tự động lên bấm bấm chụp theo đúng nghĩa “như cái máy” .

    Kỳ sau tiểu đệ sẽ thảo luận về bố cục (composition) của tấm hình. Sắp xếp bố cục đúng sẽ làm cho tấm hình của mình thành một “tác phẩm nghệ thuật” (mới gọi là nghệ thuật nhiếp ảnh). Bảo đảm bài viết sau ACE đọc sẽ không chán như bài viết (đầy kỹ thuật) hôm nay.
    thay đổi nội dung bởi: vxlogic, 07-14-2012 lúc 17:10
    Toàn dân nghe chăng?
    Sơn hà nguy biến...

  2. Thanks El Chapo, mithung, tampleime thanked for this post
  3. #2
    Thành Viên Chính Thức Người Saigon's Avatar
    Tham gia ngày
    Jul 12th 2007
    Nơi Cư Ngụ
    Cõi ta bà .
    Bài gởi
    10,392
    Post Thanks / Like
    Rep Power
    1367

    Default

    * Hidden Content Ít ra cũng vậy chứ , chờ mãi rồi cũng được . Người ta nói : Cứ đi ắt sẽ tới .
    Rua ông thầy 1 cái , hồi xưa tui bấm máy búa xua mà có biết gì gì đâu . Bây giờ mới biết rỏ , dù chỉ là i , tờ vỡ lòng nhưng thấy sướng ơi là sướng .

    Bài này là cái mà tui muốn biết đó ông thầy ơi ! Chán gì mà chán . Ngày xưa thằng em nó bắt học thuộc lòng ; chụp bóng mát phải mở cái này , chụp dưới ánh nắng trực tiếp buổi trưa phải mở thế này (khẩu độ ống kính ) , bây giờ học bài này mới rõ lý do .... Khoái , khoái . . .
    thay đổi nội dung bởi: Người Saigon, 07-14-2012 lúc 17:43

    (Both of us are victims of circumstance)

  4. Thanks El Chapo thanked for this post
  5. #3
    Thành Viên Chính Thức uminhha4's Avatar
    Tham gia ngày
    Dec 7th 2008
    Nơi Cư Ngụ
    Kăn ga ru
    Bài gởi
    3,175
    Post Thanks / Like
    Rep Power
    270

    Default

    Sư phụ có cách chụp hình kiểu, multi exposure không? Ngày xưa xài máy phim có chỗ chỉnh cho nó giữ phim lại để mình chụp chồng lên, bây giờ máy digital kiếm mãi chẳng ra. (Tôi xài máy 7D).

  6. #4
    xlarge
    Guest

    Default

    Hidden Content Nguyên văn bởi uminhha4 Hidden Content
    Sư phụ có cách chụp hình kiểu, multi exposure không? Ngày xưa xài máy phim có chỗ chỉnh cho nó giữ phim lại để mình chụp chồng lên, bây giờ máy digital kiếm mãi chẳng ra. (Tôi xài máy 7D).
    Bây giờ chụp xong về photoshop dễ hơn

  7. #5
    xlarge
    Guest

    Default

    Khẩu độ (aperture) vs Tốc độ (speed)

    Hidden Content

    Hidden Content

    Nhìn vào 2 bảng trên, mỗi một step là 1 f-stop khác nhau

    Thí dụ:
    f/5.6 @ 1/60 tương đương với f/8 @ 1/30

    Nói một cách dễ hiểu như thí dụ sau đây .Lấy 1 thùng chứa 5 lít nước , mở vòi nước (aperture) cho nước chảy (speed) .Khi mở vòi lớn ra (aperture mở lớn) thì thời gian (speed )nước đầy thùng rất lẹ, còn khi cho vòi chạy chậm lại (đóng aperture nhỏ lại) thì thời gian (speed) để nước đầy thùng sẽ lâu hơn .Chỉ cần nhớ như vậy sẽ không bị quên, nếu quên lấy thùng nước ra vòi rồi mở nước cho chẩy thì sẽ nhớ .
    thay đổi nội dung bởi: xlarge, 07-15-2012 lúc 12:23

  8. Thanks El Chapo, mithung thanked for this post
  9. #6
    Thành Viên Chính Thức
    Tham gia ngày
    Jan 14th 2011
    Bài gởi
    335
    Post Thanks / Like
    Rep Power
    101

    Default Bravo cu em

    anh chờ mãi để ...được ngày hôm nay . Hoan hô thằng em cả hai tay lẫn hai chân .Hidden Content Hidden Content Hidden Content

  10. #7
    Thành Viên Chính Thức
    Tham gia ngày
    Jan 14th 2011
    Bài gởi
    335
    Post Thanks / Like
    Rep Power
    101

    Default

    Hidden Content Nguyên văn bởi xlarge Hidden Content
    Khẩu độ (aperture) vs Tốc độ (speed)

    Hidden Content

    Hidden Content

    Nhìn vào 2 bảng trên, mỗi một step là 1 f-stop khác nhau

    Thí dụ:
    f/5.6 @ 1/60 tương đương với f/8 @ 1/30

    Nói một cách dễ hiểu ...vòi rồi mở nước cho chẩy thì sẽ nhớ .
    Không thấy bảng nào hết Huynh X Bự ạ ! Mong huynh điều chỉnh lại giùm . Thanks .

  11. #8
    Thành Viên Chính Thức vxlogic's Avatar
    Tham gia ngày
    Jan 3rd 2012
    Bài gởi
    264
    Post Thanks / Like
    Rep Power
    62

    Default

    Hidden Content Nguyên văn bởi uminhha4 Hidden Content
    Sư phụ có cách chụp hình kiểu, multi exposure không? Ngày xưa xài máy phim có chỗ chỉnh cho nó giữ phim lại để mình chụp chồng lên, bây giờ máy digital kiếm mãi chẳng ra. (Tôi xài máy 7D).
    Như huynh Xlarge nói đó, mình chụp rồi về dùng photoshop chồng nó lên nhau dễ hơn mà đẹp hơn nữa. Máy 5D của tui nó có HDR trong máy: chụp 3 tấm rồi chồng lên nhau được, nhưng xài software trong computer để làm đẹp hơn. Còn 7D thì hình như chưa có à.
    Toàn dân nghe chăng?
    Sơn hà nguy biến...

  12. #9
    Thành Viên Chính Thức vxlogic's Avatar
    Tham gia ngày
    Jan 3rd 2012
    Bài gởi
    264
    Post Thanks / Like
    Rep Power
    62

    Default

    Cám ơn huynh Xlarge bổ sung cái chart. Sau đây cũng là cái chart nữa để cho thấy sự tương quan giữa khẩu độ và tốc độ (cả hai phải cùng ISO). ACE coi tham khảo.

    Hidden Content

    Cách đọc: trong chart trên, thì hình chụp ở f/2.0 @ 1/8 giây = f/2.8 @ 1/4 giây = f/4.0 @ 1/2 giây (cùng một màu).

    Đó là sự liên hệ giữa khẩu độ và tốc độ chụp

    Hidden Content
    thay đổi nội dung bởi: vxlogic, 07-14-2012 lúc 23:08
    Toàn dân nghe chăng?
    Sơn hà nguy biến...

  13. Thanks El Chapo, mithung thanked for this post
  14. #10
    Thành Viên Chính Thức Huy Hanh's Avatar
    Tham gia ngày
    Apr 19th 2009
    Bài gởi
    5,566
    Post Thanks / Like
    Rep Power
    663

    Default

    làm cho nó bự lên được hong Sư Phụ; đeo kính vô mà thấy nó mờ mờ Hidden Content Hidden Content Hidden Content

Trang 1/5 12345 cuốicuối

Similar Threads

  1. Nghệ Thuật Nhiếp Ảnh - Bố Cục Tạo Hình (Composition)
    By vxlogic in forum Kiến Thức Nhiếp Ảnh
    Trả lời: 31
    Bài mới gởi: 10-01-2012, 08:55

Quyền Sử Dụng Ở Diễn Ðàn

  • You may not post new threads
  • You may not post replies
  • You may not post attachments
  • You may not edit your posts
  •